جهاد با نفس

امام سجاد علیه السلام می فرماید:

اگر گناه نمی کردید تا از خدا طلب بخشش کنید خداوند بندگان دیگری خلق می کرد تا گناه کنند آن گاه استغفار کنند تا خداوند از گناهشان بگذرد.

کافی ج2ص424

نازد به خودش خدا که حیدر دارد
دریای فضایلی مطهر دارد
همتای علی نخواهد آمد به جهان
صد بار اگر کعبه ترک بر دارد

یه سوال:

در چه صورتی میشه از یک مجتهدی به مجتهد دیگری رفت (یعنی در چه صورتی میشه از مجتهدی به مجتهد دیگری عدول کرد)؟

1- از غیر اعلم به اعلم، واجب است.

یعنی زمانی که مرجع اعلم تری پیدا کنیم، بر ما واجب است که مرجعمون رو عوض کنیم.

2- 2تا مجتهد شبیه هم هستند(از نظر اعلمیت منظور است!)

بعضی از مراجع اجازه دادند و بعضی جایز ندانستند.(حتما زمانی که مرجعی انتخاب کردید، توی رسالش این مسئله رو نگاه کنید.) مثلا امام خمینی فرمودند:جایز است و آقای سیستانی فرمودند:جایز نیست.

3- از اعلم به غیر اعلم، جایز نیست.(یعنی نمیشه این کارو کرد که البته با عقل هم جور در نمیاد.ادم باید بهترین رو انتخاب کنه دیگه!)

در کل نمیشه چون مرجعی آسونتره و دیگری سخت تر گرفته و به این دلیل مرجع رو عوض کرد.

ایا میشود از 2 تا مجتهد همزمان تقلید کرد؟

بله میشود اما در غیر از عبادات مثل معاملات مثلا.

حالا راه های بدست آوردن فتوای مجتهد چگونه است؟

1- از خود مجتهد بشنویم.

2- از 2 نفر عادل با اطمینان بشنویم.

3- توی رساله مجتهد ببنیم.

4- البته فراگیری مسائلی که مکلف به آن احتیاج دارد، واجب است.

وظیفه ی کسی که تا حالا تقلید نکرده یا اینکه تقلید کرده اما صحیح نبوده، چیه؟

1- اگر اعمالی باشه که مطابقت نداره، باطل است و باید دوباره انجام بدیم.

2- اما اگر اعمالی باشد که مطابقت داشته، اعمال درست است.

ینی اینکه مثلا قبل از اینکه مرجع داشته باشیم مثلا با لاک روی ناخنمون یا چسب روی دستمون، غسل میکردیم این باطله چون اصلا درست نبوده برا همین باید دوباره انجام بدیم اما گاهی میشه که قبل از انتخاب مرجع تقلید غسل رو درست انجام میدادیم دیگه لازم نیست دوباره انجامش بدیمJ

توی قسمت بعد، احتیاط واجب و احتیاط مستحب و بعضی از این لغتایی که توی رساله زیاد اومده رو توضیح میدم.

یکی از راه هایی که طی نمودن آن برای همگان در طریق انسانی مفید است عالَم خوانی و خواندن کتاب تکوینی آفاقی است (یعنی به عالم هستی و پیرامون خود دقیق شویم و در آن تفکر کنیم.)یعنی آدمی در یکایک موجودات هستی، به تفکر نشسته و راجع به عظمت خلقت آنان تدبر نماید اما طریق بهتر و مهمتر برای رسیدن به حقایق هستی، آدم خوانی و ورق زدن تکوینی انفسی خویشتن است بطوری که انسان در ابتدا ساعتی را و در ادامه ساعاتی را و در نهایت کل شبانه روز خود را در حال تدبر و تفکر پیرامون عظمت خلقت خویش و حکمت آفرینش یکایک قوای ظاهری و باطنی خودش باشد.

برگرفته از کتاب شرح دروس معرفت نفس-علامه حسن زاده آملی-شارح:صمدی آملی-ص400

"انا لله و انا الیه راجعون"

این آیه فقط شایسته مقام انسان خواهد بود نه دسته های دیگر از موجودات چرا که جماد برای رسیدن به نبات در حرکت است و نبات برای رسیدن به حیوان و حیوان برای رسیدن به انسان، و در این میان فقط انسان است که غایتش فقط خداست و بس و جز او هیچ مقصود دیگر ندارد لذا لیاقت آن را می یابد که بگوید : 

"انا لله و انا الیه راجعون"

کتاب:شرح دروس معرفت نفس-علامه حسن زاده آملی-شارح:صمدی آملی-ص391

شرایط مرجع :

1- اجتهاد

2- مرد بودن

3- عقل و بلوغ

4- حلال زادگی

5- عدالت: حالت نفسانی که طرف را به تقوا وا میدارد.

6- زنده بودن

7- شیعه 12 امامی

8- اعلم باشد: یعنی کسی که در استنباط احکام از دیگران استادتر باشد.

9- حریص به مال دیگران نباشد.

آیا میشود از مرجعی که فوت کرده تقلید کرد؟

2حالت دارد:

1- اگر تقلید ابتدایی باشد، نمیشود.

یعنی اینکه اگر دختر یا پسری که تازه به سن تکلیف رسیدن بخواهند از مرجعی که فوت کرده تقلید کنند، این حالت امکان ندارد و جایز نیست.

2- اگر مرجعی زنده اجازه تقلید از مرجع مرده رو بده در اینصورت جایز است.

حالا از کجا بفهمیم و تشخیص بدهیم که مجتهدی اعلم (یعنی از همه مراجع استادتر) است ؟

1- شناخت شخصی

2- گواهی 2 عالم عادل

3-شهرت مفید علم (بین اهل خبره مشهور است.)

مرحوم حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی (ره) بیان داشته اند:

زمانی که در سامرّا مشغول تحصیل علوم دینی بودم، اتفاقاً اهالی سامرّا به بیماری وبا و طاعون مبتلا شده بودند و همه روزه عده ای می مردند.

روزی جمعی از اهل علم در منزل استادم مرحوم سید محمد فشارکی (ره) بودند؛ ناگاه مرحوم آقای میرزا محمد تقی شیرازی (ره) که در مقام علمی مانند مرحوم فشارکی بود، تشریف آوردند و صحبت از بیماری وبا شد که همه در معرض خطر مرگند.

مرحوم میرزا فرمود: «اگر من حکمی بکنم آیا لازم است انجام شود یا نه؟»

همه ی اهل مجلس تصدیق نمودند، سپس فرمود: «من حکم می کنم که شیعیان ساکن سامرّا از امروز تا ده روز مشغول خواندن زیارت عاشورا شوند و ثواب آن را هدیه به روح شریف نرجس خاتون والده ی ماجده ی حجةالحسن (ع) کنند تا این بلا از آنان دور شود.»

اهل مجلس این حکم را به تمام شیعیان ابلاغ نمودند و همگان مشغول خواندن زیارت عاشورا شدند. از فردای آن روز تلف شدن شیعیان موقوف شد، با اینکه همه روزه عده ای از غیر شیعان می مردند، به طوری که بر همه آشکار گردید که این واقعه بی علّت نیست.

برخی از غیر شیعان از آشنایان شیعه ی خود می پرسیدند: سبب اینکه دیگر از شما کسی تلف نمی شود چیست؟

آن ها در پاسخ می گفتند: زیارت عاشورای امام حسین (ع) ما را نجات داد.

پس آن ها هم متوسّل به امام حسین (ع) شدند و همانند شیعیان مشغول خواندن زیارت عاشورا شدند.

پس از مدّتی بلا از آن ها نیز برطرف شد.

حقیقت غیبیه هیچ شیئی مورد شناخت قرار نمی گیرد، زیرا حقیقت هر شیء "او" است و ذات او نیز در نهایت غیبت به سر می برد و لذا تمامی کثرات اعیان به یک حقیقت باز می گردند که "انا لله و انا الیه راجعون".

کتاب:شرح دروس معرفت نفس-علامه حسن زاده آملی-شارح:صمدی آملی-ص26

نصیحت های رسول الله (ص) به حضرت امیرالمومنین،علی (علیه السلام)

پیامبر خدا (ص) فرمودند:

یا علی، زمانی که مردم به دنبال مستحبات هستند، تو دنبال واجبات باش.

زمانی که مردم به دنبال دنیا هستند، تو دنبال آخرت باش.

زمانی که مردم مشغول عیب های مردم هستند، تو مشغول عیب های خودت باش.

زمانی که مردم مشغول تزیین دنیای خود هستند، تو مشغول تزیین آخرت خود باش.

زمانی که مردم را میبینی که خیلی عمل میکنند، کارهای زیادی دارند، تو مشغول یک کار مفید و خوب و محکم باش.

زمانی که میبینی مردم متوسل به خلق میشوند، تو متوسل به خدا باش.

شناخت احکام به دو صورت است:

1- تفصیلی یا استدلالی یا اجتهادی

2- اجمالی یا غیر استدلالی یا تقلیدی

اجتهاد:

معنای لغوی اجتهاد:یعنی تلاش و کوشش

و معنای دیگرآن: استنباط و استخراج مسائل شرعی از منابع مربوط به آن

منابع استخراج مسائل شرعی:

1- قران : مجموعه وحی الهی که به آخرین پیامبر، رسول الله نازل شد.

2- سنت : 3 نوع است:

 1-1        قول معصوم: که میشود همان مجموعه گفتار معصومین.

 1-2        فعل معصوم: سیره ی عملی معصومین است.

 1-3        تقریر معصوم: تایید یا عدم نهی معصومین.

3- عقل

4- اجماع

اینکه میگن اجتهاد واجب کفایی است یعنی چی؟

یعنی اینکه کسی که اهلیت فتوا دادن ندارد، فتوا دادن برایش حرام است.(به زبان ساده یعنی اینکه کسی که سواد کافی نداره، درباره اون موضوع خاص صحبت نکنه!)

و اینکه اجتهاد مخصوص مردان نیست.(اگه میبینیم که اکثر مجتهدین مرد هستند این به این معنی نیست که خانمها نمیتوانند به درجه اجتهاد برسند.)

در قسمت بعد شرایط مرجع تقلید رو میگم.

از نظر علامه طباطبایی (ره) اولین گام توبه است. توبه از گناهان و سهل انگاری هایی که در طول عمر انجام داده ایم. توبه همراه با تفکر. فکر میکنم زمانی که وجدان ما بیدار شود و با تمام وجود پاسخ این سوالات که، برای چه به این دنیا آمده ایم و چرا باید ادامه دهیم و در نهایت چه خواهد شد، را گرفتیم، اول اینکه کامل خودمان و هدفمان را خواهیم شناخت و دوم اینکه به این جا میرسیم که پیرامون اعمال و رفتار خودمان تفکر کنیم و هیچ کاری را بدون در نظر گرفتن اون موارد گفته شده (یعنی رضایت خدا) انجام نخواهیم داد. باید به جایی برسیم که یقین پیدا کنیم که خدا و ائمه اطهار (علیها السلام)، بر تمامی اعمال و رفتار ما حاضر و ناظر می باشند.

بسیاری از بزرگان[1] که به مقاماتی دست یافته اند فکر کردن رو اولین راه دانسته اند.

از نظر حقیر فکرکردن، فکر سازنده کردن، بهترین شروع برای قدم گذاشتن در این راه است. ما این را بسیار شنیده ایم که فطرت انسان طوری است که در نهایت وجود خدا و با هدف بودن این دنیا و آفرینش را درک خواهد کرد حتی اگر مسلمان نباشد. اما چگونه به این نتیجه خواهد رسید؟ مسلما با فکر کردن به این نتیجه خواهیم رسید.

پس زمانی که فهمیدیم و البته ایمان آوردیم دلیل وجودیمان را، قدم گذاشتن در این راه آسان خواهد بود. بزرگترین مشکل ما این است که ایمان نداریم.

تصور کنید به اصطلاح عاشق یک فردی هستیم. عاشق مدام به فکر معشوق است. ائمه ی ما و پیامبران به مقام عشق به خدا رسیده بودند که در تمامی حالات به فکر خدا و رضایت او بودند.(البته این فقط یک مثال است که برای تلنگر به خودم زیاد از آن استفاده میکنم.) ظاهرا همه ی انسانها می توانند به جایگاهی برسند که جز رضایت خدا پی چیز دیگری نباشند چون ما انسانها فطرتا خدا جو هستیم. فقط باید به این نتیجه برسیم که شروع کنیم.

علامه طباطبایی (ره) در پاسخ به شخصی که از ایشان درخواست کرده بود که راهی به او نشان دهند که بتواند با توجه به شرایط به سمت خدا حرکت کنند، فرمودند:" توبه‏ای نموده، به مراقبه و محاسبه پردازید...[2]" ایشان روش پیشنهادی را اینگونه توضیح داده بودند که هر صبح که از خواب بیدار می شوید قصد جدی بکنید کاری را که انجام میدهید در جهت رضای خدا باشد، یعنی اینکه مدام در حال مراقبه باشید و به تعبیری قول خودمان یادمان نرود. بعد در شب قبل از خواب فکر کنیم پیرامون کارهایی که انجام داده ایم، اگر رضای خدا را در آن  منظور کرده ایم، به توفیقی که نسیبمان شده خدا را شکر کنیم و اگر خطا کردیم (به اصطلاح زیر قولمان زدیم!) استغفار کنیم. ادامه دادن این رویه، در طولانی مدت کمی مشکل است اما اگر ما بتوانیم هر روز این کار را ادامه دهیم با امید به خدا حتما به نتیجه خواهیم رسید.

من آنچه شرط بلاغست با تو مى گويم

تو خواه از سخنم پندگير و خواه ملال

یا حسین علیه السلام

در ميان جمعم اما باز غربت مي کشم

جرم من اين ست که بار محبت مي کشم

من همين در کنج عزلت آخرش مي بينمت

دودمان هجر را بعدش به عزلت مي کشم

من به جرم عاشقى هر شب ملامت مي شوم

من به جرم عاشقى هر شب ملالت مي کشم

تقسیم احکام:

1- تکلیفی: یعنی وظایفی که باید انجام شود.

2- وضعی: یعنی اینکه روش اجرای آن وضع شده است.

احکام تکلیفی 5 نوع هستند:

1- واجب : همین واجب هم چند نوع داره:

1-1-  کفایی:اگر چند نفرانجام بدن از گردن ما ساقط میشه(یعنی میتونیم اگه کسی انجامش داده ما انجام ندیم.)

1-2-  تعبدی: یعنی قصد قربت به خداوند باید کرد زمان انجام آن.

1-3-  فوری: باید فوری انجامش بدیم.

1-4-  توسلی: قصد قربت نمیخواد.

1-5-  عینی: برعکس واجب کفایی است یعنی اینکه اگر کسانی انجام بدن از گردن ما ساقط نمیشود.

1-6-  موسع: وقت انجام دادن آن وسیع است.

1-7-  تخیری: انجام ان واجب اختیاری است.

1-8-  تعینی: وقتش تعیین شده مثل نمازهایی که میخونیم وقتش مشخصه.

1-9-  مضین: وقت انجام دادن آن محدود است.

2- حرام

3- مستحب

4- مکروه

5- مباح

در جلسه ی بعد راه های شناخت احکام رو براتون توضیح میدم.امیدوارم بتونه سودمند باشه.

5- جهاد با نفس را باید از کجا شروع کرد؟

این که بزرگان گفته اند ظرفیت خود را بشناسیم و با توجه به ظرفیت خود کاری را انجام دهیم، بی راه نیست. شناسایی ظرفیت وجودی، همان شناسایی خود است. هر موجودی باید از طریق کانال وجودی خودش به حقیقت عالم اتصال پیدا کند. کسی که پی تهذیب نفس است، در ابتدای راه باید خود را در تمامی مراتب پاک کند و از هر گونه آلودگی دور بدارد. آن وقت است که فیوضات الهی بر او جاری می شود. باید به این توجه کرد هر موجودی به مقدار ظرفیت وجودی اش می تواند حق را در خویش بیابد نه بیشتر[1].

هر چه به حقیقت نفس خود عالم تر بشویم به همان اندازه به حقیقت هستی و خداوند دانا تر می شویم.

علامه حسن زاده آملی می فرمایند:" که اگر کسی پرسید: چگونه به خدا عالم شوم؟! در جوابش گوییم: هر اندازه که به خودت آگاهی، به همان اندازه خدا داری، و هر اندازه که به خودت جهل داری، به همان اندازه از خدا غافلی.[2]"

در ادامه می فرمایند:"خداوند تبارک و تعالی، کل حقایق نظام هستی را در نفس انسان تعبیه کرده، همه در او وجود دارد."[3]

از اینجا می توان فهمید هیچ چیز از وجود ما خارج نیست، یعنی اینکه خدا چیزی بیشتر از ظرفیت ما نمیخواد، یعنی همان مقدار که به ما عطا کرده از ما درخواست می کند.

مرا به هیچ کتابی مکن حواله دگر

که من حقیقت خود را کتاب می بینم

آیت الله حاج میرزا جوادآقاملکی تبریزی فرموده اند:"راه رسیدن به مقام انسانیت و معرفت الله ، معرفت نفس است. همت بکن بلکه نفس خود را بشناسی، که شناختن او راه شناختن خداوند است چنانچه در روایت است که: «من عرف نفسَهُ فقد عرفَ ربَّه» یعنی کسی که خود را شناخت، تحقیقا پروردگارش را شناخته است.[4]"

آیت الله بهجت (ره) می فرمایند: اگر کسی طالب معرفت خدا باشد، در و دیوار معلم او خواهند شد، وگرنه سخن پیامبر هم در او اثر نخواهد کرد[5]. لازم است اکنون در خود بنگریم که چرا هنوز به جایی نرسیده ایم!

در اکثر سخنان بزرگان این نکته وجود دارد که شاید اولین قدم در راه رسیدن به کمال شناختن خودمان است.

حضرت امام خمینی (ره)فرموده اند: اولین گام در راه تهذیب نفس را، تفکر بیان کرده اند. حدالقل مقداری از شب یا روز را برای تفکر پیرامون اینکه آیا مالک ما، که ما را به این دنیا آورده، این همه اسباب محیا شده، کتب نازل شده و رسولان و امامان بسیاری را فرستاده و راهنمایی ها نموده و دعوت ها کرده آیا وظیفه ی ما چیست؟!

باید توجه داشته باشیم قبل از اين كه اين نامه اعمال ما به پيشگاه خدا، و قبل از اين كه آن ، به پيشگاه امام زمان - سلام الله عليه - برسد، خودمان بايد نظر كنيم.

ادامه دارد...